درحالی‌که تولید و فروش صنایع بورسی در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس گویای وضعیت رکودی است، گزارش شاخص مدیران خرید نیز تصویری مشابه از فضای تولید را پیش روی ناظران قرار می‌دهد. مقصر این وضعیت ترکیبی از عوامل اقتصادی و سیاسی است که برهم‌کنش آنها باعث تضعیف عملکرد صنایع ایران شده است. همزمانی اثر نوسانات ارزی، نااطمینانی و تورم فشار روی بخش تولید را تشدید کرده است.
رشد تولید و فروش صنعتی در ۱۴۰۳ نه‌تنها درجا زده، بلکه نسبت به سال ۱۴۰۲ عقبگرد داشته است. خروجی شرکت‌های صنعتی بورسی در ۱۴۰۳ بعد از یک‌سال فعالیت، به سطحی کمتر از سال ۱۴۰۲ رسیده است. دلیل این نزول و عقب‌‌‌نشینی عمدتا رکود تقاضا، نوسانات ارزی و چالش ناترازی است که دست به دست هم دادند تا صنایع بزرگ کشور را از دو منظر فروش و تولید زمین‌گیر کنند؛ مواردی که نهایتا به رقم خوردن یک‌سال بد برای بخش تولید منجر شد. پرسش کلیدی اینجاست؛ آیا در سال ۱۴۰۴ عقبگرد صنعتی پایان می‌‌‌یابد؟ باید منتظر ماند و دید در سال‌جاری صنعت چه سرنوشتی پیدا می‌کند.

بررسی وضعیت شرکت‌های صنعتی بورسی حاکی از این است که رشد تولید و فروش صنعتی از ابتدای زمستان سال گذشته در محدوده منفی قرار گرفته و حتی در ماه‌‌‌های پایانی سال که معمولا انتظار رونق می‌رود، تولید و فروش شرکت‌های صنعتی بورسی از محدوده منفی خارج نشده است.

به نظر می‌رسد جهش دلار در سال ۱۴۰۳ و مشکلات مربوط به تامین مواد اولیه، یکی از دلایل اصلی روند کاهشی تولید صنعتی است. از طرف دیگر ناترازی انرژی که تعطیلی بنگاه‌‌‌های صنعتی را به دنبال داشت، تاثیر خود را به شکل محسوسی بر تولید و فروش بنگاه‌‌‌های صنعتی و معدنی گذاشته است. بنگاه‌‌‌ها در سال گذشته همچنین با بحران نقدینگی روبه‌رو بودند. افت تقاضا و کاهش قدرت خرید در بازارهای داخلی و افت فروش صادراتی نیز بر تولید و فروش صنایع تاثیر منفی داشت. طی‌‌‌ سه‌‌‌ماه‌‌‌ منتهی به‌‌‌ اسفندماه سال ١٤٠٣، رشد میانگین‌‌‌ متحرک سه‌‌‌ماهه‌‌‌ شاخص‌‌‌ تولید کاهش‌‌‌ ۴.۵درصدی‌‌‌ و شاخص‌‌‌ فروش آن کاهش‌‌‌ ۲.۲درصدی‌‌‌ را نشان می‌دهد. شاخص‌‌‌ تولید بخش‌‌‌ صنعت‌‌‌ مبتنی‌‌‌ بر شرکت‌های‌‌‌ صنعتی‌‌‌ بورسی‌‌‌ در سال ١٤٠٣ نسبت‌‌‌ به‌‌‌ سال ١٤٠٢، کاهش‌‌‌ یک‌درصدی‌‌‌ و شاخص‌‌‌ فروش افزایش‌‌‌ ناچیز ۰.۲درصدی‌‌‌ داشته ‌‌‌است‌‌‌. در اسفندماه سال ١٤٠٣، شاخص‌های‌‌‌ تولید و فروش بخش‌‌‌ صنعت‌‌‌ مبتنی‌‌‌ بر شرکت‌های‌‌‌ صنعتی‌‌‌ بورسی‌‌‌ نسبت‌‌‌ به‌‌‌ ماه مشابه‌‌‌ سال قبل‌‌‌ کاهش‌‌‌ ۰.۸ و ۴.۲درصدی‌‌‌ را تجربه‌‌‌ کرده‌‌‌اند، همچنین‌‌‌ نسبت‌‌‌ به‌‌‌ ماه قبل‌‌‌ شاخص‌‌‌‌های تولید و فروش افزایش‌‌‌ ۳.۴ و ۵.۴درصدی‌‌‌ داشته‌‌‌اند.

تولید و فروش به‌‌‌ تفکیک‌‌‌ رشته‌‌‌فعالیت‌‌‌ها
بررسی بازوی پژوهشی مجلس از پایش بخش حقیقی اقتصاد نشان می‌دهد،در اسفندماه سال ١٤٠٣ نسبت‌‌‌ به‌‌‌ ماه مشابه‌‌‌ سال قبل‌‌‌، از بین‌‌‌ ١٥رشته‌‌‌فعالیت‌‌‌ صنعتی‌‌‌ بورسی‌‌‌، ٩رشته‌‌‌فعالیت‌‌‌ افزایش‌‌‌ در شاخص‌‌‌ تولید و ٦رشته‌‌‌فعالیت‌‌‌ کاهش‌‌‌ در شاخص‌‌‌ تولید داشته‌‌‌‌اند. رشته‌‌‌فعالیت‌‌‌های‌‌‌ «لاستیک‌‌‌ و پلاستیک‌‌‌»، «تجهیزات برقی‌‌‌» و «سیمان» بیشترین‌‌‌ افزایش‌‌‌ در شاخص‌‌‌ تولید و رشته‌‌‌فعالیت‌‌‌های‌‌‌ «چوب و کاغذ»، «سایر کانی‌‌‌ غیر‌فلزی‌‌‌» و «غذایی‌‌‌ و آشامیدنی‌‌‌ به جز قند و شکر» بیشترین‌‌‌ کاهش‌‌‌ را در شاخص‌‌‌ تولید داشته‌‌‌اند.

همچنین‌‌‌ در این‌‌‌ ماه نسبت‌‌‌ به‌‌‌ ماه مشابه‌‌‌ سال قبل‌‌‌، از بین‌‌‌ ١٥رشته‌‌‌فعالیت‌‌‌ صنعتی‌‌‌ بورسی‌‌‌، ٧رشته‌‌‌فعالیت‌‌‌ افزایش‌‌‌ در شاخص‌‌‌ فروش و ٨رشته‌‌‌فعالیت‌‌‌ کاهش‌‌‌ در شاخص‌‌‌ فروش را تجربه‌‌‌ کرده‌‌‌اند. رشته‌‌‌فعالیت‌‌‌های‌‌‌ «لاستیک‌‌‌ و پلاستیک‌‌‌»، «دارو» و «محصولات فلزی‌‌‌ به جز ماشین‌‌‌آلات و تجهیزات» بیشترین‌‌‌ افزایش‌‌‌ در شاخص‌‌‌ فروش و رشته‌‌‌فعالیت‌‌‌های‌‌‌ «چوب و کاغذ»، «کاشی‌‌‌ و سرامیک» و «فلزات پایه‌‌‌» بیشترین‌‌‌ کاهش‌‌‌ را در شاخص‌‌‌ فروش تجربه‌‌‌ کرده‌‌‌اند.
طی‌‌‌ اسفندماه سال ١٤٠٣ نسبت‌‌‌ به‌‌‌ ماه قبل‌‌‌، رشته‌‌‌فعالیت‌‌‌های‌‌‌ «فلزات پایه»، «سیمان» و «چوب و کاغذ» افزایش‌‌‌ در شاخص‌‌‌ تولید و رشته‌‌‌فعالیت‌‌‌های‌‌‌ «دارو»، «کاشی‌‌‌ و سرامیک‌‌‌» و «خودرو و قطعات» بیشترین‌‌‌ کاهش‌‌‌ را در شاخص‌‌‌ تولید تجربه‌‌‌ کرده‌‌‌اند. همچنین‌‌‌، رشته‌‌‌فعالیت‌‌‌های‌‌‌ «سایر کانی‌‌‌ غیر‌فلزی‌‌‌»، «سیمان» و «خودرو و قطعات» بیشترین‌‌‌ افزایش‌‌‌ در شاخص‌‌‌ فروش و رشته‌‌‌فعالیت‌‌‌های‌‌‌ «دارو»، «تجهیزات برقی» و «کاشی‌‌‌ و سرامیک» بیشترین‌‌‌ کاهش‌‌‌ را در شاخص‌‌‌ فروش تجربه‌‌‌ کرده‌اند. طی‌‌‌ اسفندماه سال ١٤٠٣ نسبت‌‌‌ به‌‌‌ ماه مشابه‌‌‌ سال قبل‌‌‌ رشته‌‌‌فعالیت‌‌‌های‌‌‌ «لاستیک‌‌‌ و پلاستیک»، «تجهیزات برقی» و «خودرو و قطعات» بیشترین‌‌‌ سهم‌‌‌ را در افزایش‌‌‌ شاخص‌‌‌ تولید و رشته‌‌‌فعالیت‌‌‌های‌‌‌ «سایر کانی‌‌‌ غیر‌فلزی»، «غذایی‌‌‌ و آشامیدنی‌‌‌ به‌جز قند و شکر» و «چوب و کاغذ» بیشترین‌‌‌ سهم‌‌‌ را در کاهش‌‌‌ شاخص‌‌‌ تولید داشته‌‌‌اند. همچنین‌‌‌، رشته‌‌‌فعالیت‌‌‌های‌‌‌ «لاستیک‌‌‌ و پلاستیک‌‌‌»، «خودرو و قطعات» و «محصولات فلزی‌‌‌ به‌جز ماشین‌‌‌آلات و تجهیزات» بیشترین‌‌‌ سهم‌‌‌ را در افزایش‌‌‌ شاخص‌‌‌ فروش و رشته‌‌‌فعالیت‌‌‌های‌‌‌ «کاشی‌‌‌ و سرامیک‌‌‌»، «چوب و کاغذ» و «تجهیزات برقی‌‌‌» بیشترین‌‌‌ سهم‌‌‌ را در کاهش‌‌‌ شاخص‌‌‌ فروش داشته‌‌‌اند. طی‌‌‌ اسفندماه سال ١٤٠٣ نسبت‌‌‌ به‌‌‌ ماه قبل‌‌‌، رشته‌‌‌فعالیت‌‌‌های‌‌‌ «فلزات پایه»، «سیمان» و «تجهیزات برقی‌‌‌» بیشترین‌‌‌ سهم را‌‌‌ در افزایش‌‌‌ شاخص‌‌‌ تولید و رشته‌‌‌فعالیت‌‌‌های‌‌‌ «دارو»، «کاشی‌‌‌ و سرامیک‌‌‌» و «خودرو و قطعات» بیشترین‌‌‌ سهم را‌‌‌ در کاهش‌‌‌ شاخص‌‌‌ تولید داشته‌‌‌اند. همچنین‌‌‌ بیشترین‌‌‌ سهم‌‌‌ در افزایش‌‌‌ شاخص‌‌‌ فروش متعلق‌‌‌ به‌‌‌ رشته‌‌‌فعالیت‌‌‌های‌‌‌ «سایر کانی‌‌‌ غیر‌فلزی»، «خودرو و قطعات» و «سیمان» و بیشترین‌‌‌ سهم‌‌‌ در کاهش‌‌‌ شاخص‌‌‌ فروش متعلق‌‌‌ به‌‌‌ رشته‌‌‌فعالیت‌‌‌های‌‌‌ «تجهیزات برقی»، «دارو» و «کاشی‌‌‌ و سرامیک‌‌‌» بوده است‌‌‌. در ادامه وضعیت پنج‌بخش اصلی بررسی می‌شود.

تولید و فروش صنایع شیمیایی‌‌‌: در اسفندماه سال ١٤٠٣ شاخص‌‌‌ تولید رشته‌‌‌فعالیت‌‌‌ شیمیایی‌‌‌ به‌‌‌جز دارو، برمبنای‌‌‌ شرکت‌های‌‌‌ بورسی‌‌‌ نسبت‌‌‌ به‌‌‌ ماه مشابه‌‌‌ سال قبل‌‌‌ کاهش‌‌‌ ۱.۳درصدی‌‌‌ و نسبت‌‌‌ به‌‌‌ ماه قبل‌‌‌ افزایش‌‌‌ ۱.۶درصدی‌‌‌ داشته‌‌‌ است‌‌‌. همچنین‌‌‌ شاخص‌‌‌ فروش آن نسبت‌‌‌ به‌‌‌ ماه مشابه‌‌‌ سال قبل‌‌‌ کاهش‌‌‌ ۴.۹درصدی‌‌‌ و نسبت‌‌‌ به‌‌‌ ماه قبل‌‌‌ افزایش‌‌‌ ۶.۸درصدی‌‌‌ داشته‌‌‌ است‌‌‌.

تولید و فروش فلزات پایه: در اسفندماه سال ١٤٠٣، شاخص‌‌‌ تولید رشته‌‌‌فعالیت‌‌‌ فلزات پایه‌‌‌ برمبنای‌‌‌ شرکت‌های‌‌‌ بورسی‌‌‌، نسبت‌‌‌ به‌‌‌ ماه مشابه‌‌‌ سال قبل‌‌‌ کاهش‌‌‌ ۱.۶درصدی‌‌‌ و نسبت‌‌‌ به‌‌‌ ماه قبل‌‌‌ افزایش‌‌‌ ۱۴.۸درصدی‌‌‌ داشته‌‌‌ است‌‌‌. همچنین‌‌‌ شاخص‌‌‌ فروش آن نسبت‌‌‌ به‌‌‌ ماه مشابه‌‌‌ سال قبل‌‌‌ کاهش‌‌‌ ۹.۹درصدی‌‌‌ و نسبت‌‌‌ به‌‌‌ ماه قبل‌‌‌ افزایش‌‌‌ ۶.۸درصدی‌‌‌ داشته است‌‌‌.

صورت وضعیت غذایی‌‌‌ و آشامیدنی: در اسفندماه سال ١٤٠٣، شاخص‌‌‌ تولید رشته‌‌‌فعالیت‌‌‌ غذایی‌‌‌ و آشامیدنی‌‌‌ به‌‌‌جز قند و شکر برمبنای‌‌‌ شرکت‌های‌‌‌ بورسی‌‌‌، نسبت‌‌‌ به‌‌‌ ماه مشابه‌‌‌ سال قبل‌‌‌ کاهش‌‌‌ ۱۱.۷درصدی‌‌‌ و نسبت‌‌‌ به‌‌‌ ماه قبل‌‌‌ افزایش‌‌‌ ۰.۵درصدی‌‌‌ داشته‌‌‌ است‌‌‌. همچنین‌‌‌ شاخص‌‌‌ فروش آن نسبت‌‌‌ به‌‌‌ ماه مشابه‌‌‌ سال قبل‌‌‌ کاهش‌‌‌ ۸.۶ درصدی‌‌‌ و نسبت‌‌‌ به‌‌‌ ماه قبل‌‌‌ افزایش‌‌‌ ۶.۹درصدی‌‌‌ داشته‌‌‌ است‌‌‌.

تولید و فروش رشته‌‌‌فعالیت‌‌‌ دارو: در اسفندماه سال ١٤٠٣ شاخص‌‌‌ تولید رشته‌‌‌فعالیت‌‌‌ دارو برمبنای‌‌‌ شرکت‌های‌‌‌ بورسی‌‌‌ نسبت‌‌‌ به‌‌‌ ماه مشابه‌‌‌ سال قبل‌‌‌ افزایش‌‌‌ ۱.۸درصدی‌‌‌ و نسبت‌‌‌ به‌‌‌ ماه قبل‌‌‌ کاهش‌‌‌ ۲۳.۸درصدی‌‌‌ داشته‌‌‌ است‌‌‌. همچنین‌‌‌ شاخص‌‌‌ فروش آن نسبت‌‌‌ به‌‌‌ ماه مشابه‌‌‌ سال قبل‌‌‌ افزایش‌‌‌ ۱۲.۵درصدی‌‌‌ و نسبت‌‌‌ به‌‌‌ ماه قبل‌‌‌ کاهش‌‌‌ ۱۹.۱درصدی‌‌‌ داشته‌‌‌ است‌‌‌. نسبت‌‌‌ به‌‌‌ ماه قبل‌‌‌ شاخص‌‌‌ تولید و فروش تمام زیربخش‌‌‌ها کاهش‌‌‌ یافته‌‌‌ است‌‌‌. نسبت‌‌‌ به‌‌‌ ماه مشابه‌‌‌ سال قبل‌‌‌ شاخص‌‌‌ تولید و فروش تمام زیربخش‌‌‌ها به جز «سایر» افزایش‌‌‌ یافته است‌‌‌.

معدنی‌‌‌ها‌‌‌ از لنز تولید و فروش: در اسفندماه سال ١٤٠٣، شاخص‌‌‌ تولید شرکت‌های‌‌‌ معدنی‌‌‌ بورسی‌‌‌ نسبت‌‌‌ به‌‌‌ ماه مشابه‌‌‌ سال قبل‌‌‌ با کاهش‌‌‌ ۲.۴درصدی‌‌‌ و نسبت‌‌‌ به‌‌‌ ماه قبل‌‌‌ با کاهش‌‌‌ ۱۲.۹درصدی‌‌‌ مواجه‌‌‌ شده است. همچنین‌‌‌، شاخص‌‌‌ فروش شرکت‌های‌‌‌ معدنی‌‌‌ بورسی‌‌‌ نسبت‌‌‌ به‌‌‌ ماه مشابه‌‌‌ سال قبل‌‌‌ با افزایش‌‌‌ ۱۴.۸درصدی‌‌‌ و نسبت‌‌‌ به‌‌‌ ماه قبل‌‌‌ با افزایش‌‌‌ ۱۹.۱درصدی‌‌‌ مواجه‌‌‌ شده است‌‌‌.

شاخص‌‌‌ قیمت: در اسفندماه سال ١٤٠٣ نرخ رشد ماهانه قیمت‌‌‌ شرکت‌های‌‌‌ صنعتی‌‌‌ بورسی‌‌‌ افزایش‌‌‌ ۴.۱درصدی‌‌‌ داشته‌‌‌، همچنین‌‌‌ رشد نقطه‌‌‌به‌‌‌نقطه‌‌‌ با افزایش‌‌‌ ۲.۶واحد درصدی‌‌‌ نسبت‌‌‌ به‌‌‌ ماه قبل‌‌‌، به‌‌‌ ٣٧‌درصد رسیده است‌‌‌. میانگین‌‌‌سالانه‌‌‌ شاخص‌‌‌ قیمت‌‌‌ نیز در اسفندماه سال ١٤٠٣ نسبت‌‌‌ به‌‌‌ ماه قبل‌‌‌ ۱.۴واحد‌درصد افزایش‌‌‌ یافته‌‌‌ و ٢٧‌درصد افزایش‌‌‌ را نشان می‌دهد. لازم به‌‌‌ ذکر است‌‌‌ طبق‌‌‌ آمار بانک‌مرکزی‌‌‌، در اسفندماه سال ١٤٠٣ رشد نقطه‌‌‌ به‌‌‌ نقطه‌‌‌ شاخص‌‌‌ قیمت‌‌‌ تولیدکننده کارگاه‌‌‌های‌‌‌ صنعتی‌‌‌ افزایش‌‌‌ ٣٧درصدی‌‌‌، رشد ماهانه‌‌‌ افزایش‌‌‌ ۵.۱درصدی‌‌‌ و رشد سالانه‌‌‌ افزایش‌‌‌ ۲۷.۶درصدی‌‌‌ داشته است‌‌‌ که‌‌‌ نشان‌دهنده هم‌‌‌حرکتی‌‌‌ بالای‌‌‌ این‌‌‌ شاخص‌‌‌ با شاخص‌‌‌ قیمت‌‌‌ شرکت‌های‌‌‌ صنعتی‌‌‌ بورسی‌‌‌ مرکز پژوهش‌‌‌هاست. بررسی‌‌‌ شاخص‌‌‌ قیمت‌‌‌ شرکت‌های‌‌‌ صنعتی‌‌‌ بورسی‌‌‌ نشان می‌دهد، در اسفندماه سال ١٤٠٣، رشته‌‌‌فعالیت‌‌‌های‌‌‌ «لاستیک‌‌‌ و پلاستیک‌‌‌» و «فلزات پایه‌‌‌» بالاترین‌‌‌ نرخ رشد ماهانه‌‌‌ و رشته‌‌‌فعالیت‌‌‌های‌‌‌ «سیمان» و «شیمیایی‌‌‌ به‌جز دارو» بالاترین‌‌‌ نرخ رشد نقطه‌‌‌به‌‌‌نقطه‌‌‌ را تجربه‌‌‌ کرده‌اند.
منبع: دنیای اقتصاد