بخش اول: ارقامی که هشدار می‌دهند

۹۲ میلیون شغل نابودشده:معادل دو و نیم برابر جمعیت ایران!
رشد هزار و چهارصد درصدی تقاضا برای متخصصان هوش مصنوعی: آیا ایران سهمی از این بازار دارد؟ چهل درصد نیروی کار ایران در معرض خطر:مشاغلی مانند حسابداری سنتی، فروشندگی غیردیجیتال و کارهای اداری تکراری، اولین قربانیان اتوماسیون خواهند بود.

بخش دوم: فناوری؛ ناجی یا قاتل اشتغال ایران؟

توسعه فناوری فرصت‌هایی را پیش روی برخی مشاغل قرار داده است. به عنوان مثال ظهور استارتاپ‌هایی مانند دیجی‌کالا و اسنپ نشان می‌دهد ایران ظرفیت رشد در اقتصاد دیجیتال را دارددر عین حال تقاضای جهانی برای متخصصان داده‌کاوی، هوش مصنوعی و بلاکچین یک فرصت طلایی است. اما در مقابل چنین فرصت¬هایی، تحریم‌ها: محدودیت دسترسی به سخت‌افزارهای پیشرفته، مانعی بزرگ برای تربیت نیروی کار آیندهاست و یک سوال بزرگ دیگر اینکه در نظام آموزشی منسوخ می‌توان متخصص هوش مصنوعی پرورش داد؟

بخش سوم: انرژی سبز؛ فرصت از دست‌رفته ایران؟

جهان تا ۲۰۳۰ سالانه ده میلیون شغل سبز ایجاد می‌کند، اما سهم ایران نزدیک به صفر است. این در حالی است که ایران با سیصد روز آفتابی در سال فقط شش دهم درصد از برق خود را از انرژی خورشیدی تأمین می‌کند (آمار وزارت نیرو، ۱۴۰۳). البته ایران در این حوزه یک پتانسیل بزرگ نیز دارد؛ هر یک مگاوات نیروگاه خورشیدی بیست شغل ایجاد می‌کند. با پتانسیل صد هزار مگاواتی ایران، این یعنی دو میلیون فرصت شغلی.

بخش چهارم: بحران خاموش؛ فرار مغزهای دیجیتال

بررسی‌ها حاکی از آن است که شصت و پنج درصد مشاغل آینده نیاز به مهارت‌های پیشرفته دیجیتال دارند. اما چهل درصد فارغ‌التحصیلان آی‌تی ایران به دلیل نبود فرصت، کشور را ترک می‌کنند (گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس).
حالا با وجود چنین تصویری، سوال مهم این است که چطور می توان از این بحران جان سالم به در ببریم؟نتایج پژوهش های انجام شده نشان می دهد : سه راهکار اصلی پیش روی ایران در این حوزه قرار دارد. مسیر اول، آموزش دیجیتال به عنوان یک فوریت ملی است؛ به طور مثال، هند با دوره‌های پنجاه دلاری هوش مصنوعی، سالانه یک میلیون متخصص تربیت می‌کند. در همین حوزه ایران می تواند هزار خانه محله را به مراکز آموزش مهارت‌های فناوری تبدیل کند. مسیر دوم، توسعه نیروگاه‌های خورشیدی با مشارکت بخش خصوصی و معافیت‌های مالیاتی است. سومین پیشنهاد نیز جلوگیری از فرار مغزها است. در این حوزه تجربه ترکیه قابل توجه است. این کشورتوانسته با معافیت مالیاتی ده ساله برای استارتاپ‌ها، جذب نخبگان را سیصد درصد افزایش داد.
کارشناسان تاکید دارند: اگر هیچ کاری نکنیم، تا ۲۰۳۰ با سی درصد بیکاری پنهان روبه‌رو خواهیم شد؛ این در حالی است که با سرمایه‌گذاری سالانه دو درصد بودجه عمومی در آموزش دیجیتال، می‌توان پنج میلیون شغل آینده‌ساز ایجاد کرد.