به گزارش اقتصادنامه به نقل از مهر، مرحله تازه اسقاط و جایگزینی موتورسیکلت‌های فرسوده از ابتدای آذرماه در سراسر کشور آغاز شده است. محمدصادق حاتمی، مدیر این ستاد، اعلام کرد بر اساس ضوابط جدید، موتورهای انژکتوری با بیش از شش سال کارکرد و موتورهای برقی بالای پانزده سال سن، در رده وسایل نقلیه فرسوده قرار می‌گیرند.

حاتمی گفت: در حال حاضر حدود ۱۴ میلیون موتورسیکلت در کشور تردد دارد که نزدیک به ۱۱ میلیون و ۳۰۰ هزار دستگاه از آن‌ها فرسوده یا در آستانه فرسودگی هستند؛ بخش عمده این ناوگان در کلان‌شهرهایی نظیر تهران، مشهد، اصفهان و شیراز فعالیت دارند و سهم بالایی از آلودگی هوا و مصرف سوخت غیر استاندارد را به خود اختصاص داده‌اند.

تسهیلات نوسازی؛ بدون سود و با یارانه اسقاط

مطابق آئین‌نامه اجرایی سال ۱۴۰۲ و ماده ۱۰ قانون ساماندهی صنعت خودرو، در طرح جدید تسهیلات بدون سود تا سقف ۱۵۰ میلیون تومان پیش‌بینی شده است. دارندگان موتورسیکلت‌های بنزینی می‌توانند ۱۲۰ میلیون تومان وام بدون بهره با بازپرداخت ۳۶ ماهه دریافت کنند و هم‌زمان از یارانه اسقاط به ارزش ۸ میلیون و ۷۵۰ هزار تومان نیز بهره‌مند شوند.

در مدل جایگزینی با موتورسیکلت‌های برقی، تسهیلات بانکی به ۱۵۰ میلیون تومان افزایش یافته و علاوه بر آن، دولت ۲۶ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان یارانه صرفه‌جویی انرژی پرداخت می‌کند. حاتمی تأکید کرد که صاحبان موتورهای کمتر از شش سال کارکرد نیز امکان مشارکت در طرح را دارند، اما مشمول دریافت این تسهیلات نخواهند شد.

اجرای «کلید به کلید»

فرآیند اجرایی به صورت کلید به کلید طراحی شده است؛ به‌گونه‌ای که راکب پس از تحویل موتور فرسوده خود، بلافاصله موتورسیکلت جدید را تحویل می‌گیرد و بدون وسیله نقلیه نمی‌ماند. تمام مراحل شامل پذیرش، صدور گواهی اسقاط و تحویل موتور جدید در کوتاه‌ترین زمان ممکن انجام می‌شود.

حاتمی افزود: با اجرای این مدل، علاوه بر کاهش آلودگی هوا، تردد موتورسواران حمل‌ونقل عمومی نیز مختل نخواهد شد.

هشدار درباره سایت‌های جعلی

مدیر ستاد نوسازی ناوگان با اشاره به گسترش صفحات جعلی در فضای مجازی، هشدار داد که فرآیند ثبت‌نام کاملاً رایگان و فقط از طریق سامانه رسمی nnhk.ir انجام می‌شود. او تأکید کرد هیچ مرجع یا شخص ثالثی حق دریافت وجه بابت ثبت‌نام، گواهی اسقاط یا تحویل موتورسیکلت ندارد.

اولویت اجرا در کلان‌شهرها

در فاز نخست، طرح در کلان‌شهرها و ناوگان عمومی شهری اجرا می‌شود. هدف آن کاهش آلایندگی در مناطق دارای شاخص آلودگی بحرانی است. پس از تکمیل این مرحله، دامنه اجرا به‌تدریج به سایر شهرها و مناطق روستایی گسترش خواهد یافت تا طی سه‌سال آینده تمام صاحبان موتورسیکلت بتوانند در برنامه جایگزینی شرکت کنند.

تعریف موتورسیکلت فرسوده در طرح جدید

بر اساس دستورالعمل ستاد نوسازی، موتورسیکلت فرسوده دارای یکی از ویژگی‌های زیر است:

• عمر بیش از هشت سال (به‌ویژه موتورهای کاربراتوری)

• ناتوانی در پاس کردن استانداردهای آلایندگی یور و۵

• مصرف سوخت غیر استاندارد و انتشار ذرات معلق بالا

• نقص ایمنی مؤثر در سیستم ترمز یا شاسی که تردد آن را غیرمجاز می‌کند.

مراحل اسقاط

فرآیند اسقاط شامل چهار مرحله اصلی است:

۱. ثبت‌نام و ارائه مدارک: مالک با کارت موتور، سند مالکیت، کارت ملی و برگ عدم‌خلافی به مرکز اسقاط مراجعه و فرم درخواست را تکمیل می‌کند.

۲. بررسی اصالت و وضعیت فنی: شماره شاسی و شماره موتور بررسی، اصالت وسیله در سامانه راهور تأیید و قدمت فنی ثبت می‌شود.

۳. خروج پلاک و ثبت عدم امکان تردد: در این مرحله پلاک موتور از سیستم پلیس راهور حذف و کد اسقاط صادر می‌شود.

۴. امحای فیزیکی و بازیافت: شامل تخلیه مایعات، جداسازی قطعات قابل بازیافت همچون باتری و لاستیک، سپس خرد کردن شاسی و انتقال فلزات به کارخانه‌های بازیافت. تمام مراحل باید تحت استانداردهای محیط زیست انجام شود تا از ریزش آلودگی‌های نفتی به خاک جلوگیری شود.

تحلیل اثرات زیست‌محیطی و اقتصادی

تحلیل‌گران حوزه حمل‌ونقل معتقدند طرح نوسازی در صورت تأمین منابع مالی پایدار، می‌تواند سالانه بیش از ۶۰۰ هزار دستگاه موتورسیکلت فرسوده را از ناوگان خارج کند. این امر علاوه بر کاهش ۸ درصدی ذرات معلق شهری، موجب صرفه‌جویی ۱.۲ میلیارد لیتر بنزین در سال خواهد شد.

از نظر اقتصادی نیز گسترش تولید موتورسیکلت‌های برقی، فرصت تازه‌ای برای صنایع باتری‌سازی و قطعه‌سازی داخلی ایجاد می‌کند. به گفته کارشناسان، با ورود بانک‌ها به حوزه تسهیلات بدون سود، حجم بازار موتورسیکلت برقی تا پایان سال ۱۴۰۶ دست‌کم دو برابر خواهد شد.

مرحله جدید نوسازی ناوگان موتورسیکلت، نخستین طرح کلان در این حوزه پس از سال ۱۳۹۹ است. اجرای مدل «کلید به کلید» و تسهیلات بدون سود می‌تواند همزمان دو هدف اصلی را دنبال کند: کاهش آلودگی هوا در کلان‌شهرها و بازسازی صنعت موتورسیکلت داخلی. با این حال، موفقیت طرح به تأمین مالی مستمر و نظارت دقیق بر روند اسقاط و توزیع تسهیلات وابسته است.

در چشم‌انداز سه‌ساله، انتظار می‌رود بیش از سه‌میلیون موتور فرسوده از رده خارج شود و جای خود را به موتورهای کم‌مصرف و برقی بدهد؛ گامی بلند در مسیر هوای پاک و نوسازی حمل‌ونقل شهری ایران.